İç kontrol nedir?
İdarenin; amaçlarına, belirlenmiş politikalara ve mevzuata uygun olarak;

  • Faaliyetlerin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yürütülmesini,
  • Varlık ve kaynakların korunmasını,
  • Muhasebe kayıtlarının doğru ve tam olarak tutulmasını,
  • Mali bilgi ve yönetim bilgisinin zamanında ve güvenilir olarak üretilmesini sağlamak üzere

idare tarafından oluşturulan organizasyon, yöntem ve süreçle iç denetimi kapsayan mali ve diğer kontroller bütünüdür.
İç kontrol sadece yasal düzenlemeler ve yöntemlerden oluşmaz, kurumun her düzeydeki personeli ile etkileşim içinde oluşturulur.
İç kontrol belirlenen hedeflere ulaşılmasında bir araçtır ve kesin bir güvence değil makul bir güvence sağlar.
İç kontrol tek bir olay veya durum değil kurum faaliyetleri içine nüfuz etmiş hareketler zinciridir.
İç kontrol sistemi, yönetim sürecinin ayrılmaz bir parçası olarak yönetim işleviyle iç içe geçmiştir.
İç kontrol kurumun altyapısına yerleştirildiği ve kurumun bir parçası olduğu zaman en etkili durumdadır.
İç kontrolü kurumun işlevlerine göre sınıflandıracak olursak;

  • Yönetsel kontroller; bütün kontrolleri kapsayacak niteliktedir. Kurum hedeflerini gerçekleştirmek için yararlanılan tüm plan, politika, usul ve uygulamalar bu kapsamda yer alır.
  • İdari kontroller; yetkili personelin işlemlerin gerçekleştirilmesi ve karar alma süreçleriyle ilgili usul ve kayıtlardır.
  • Muhasebe kontrolleri; varlıkların korunması amacıyla mali kayıtlarla ilgili usul ve belgelerdir.

Bu kontroller birbirinin alternatifi değil tamamlayıcısıdır. Çünkü etkin bir iç kontrol yapısı tüm kontrol biçimlerine ihtiyaç duyar ve bir kontroller karışımından yaralanır.
INTOSAI (Uluslararası Sayıştaylar Birliği) Tarafından Belirlenen Dört İç Kontrol Hedefi

  1. Hesap verme sorumluluğu (raporlama)
  2. Uygunluk (yasalara ve yönetmeliklere)
  3. Faaliyetler (düzenli, etik kurallarına uygun, ekonomik, verimli ve etkin)
  4. Kaynakları koruma

Bu Hedefleri Hayata Geçirmeye Yönelik Beş Bileşen:

  1. Kontrol ortamı: Kurumun iş görme biçimi
  2. Risk değerlendirme: Hedeflere ulaşma ve riskler
  3. Kontrol faaliyetleri: Politikalar ve prosedürler
  4. Bilgi ve iletişim: Bilgilendirme, iletişim
  5. İzleme: Değerlendirme ve denetim

Makul Güvenceyi Sağlama

  • Kurallara/mevzuata uyma
  • Etkinlik ve etkililik
  • Güvenilirlik
  • Varlıkları koruma
  • Kamu kaynağının kullanılması

Süreç

  • İdare ve personel başrolde
  • Kurumun misyonunun gerçekleştirilmesi
  • Riskleri görebilme yeteneği

Neden gereklidir?

  • Yetersiz ve isabetsiz yönetim kararlarını önler,
  • İtibarı artırır,
  • Varlıkların değer kazanmasını sağlar,
  • Kaynak kullanımında israfı önler,
  • Hizmet kalitesini artırır,
  • Yolsuzluk ve usulsüzlüklerin önünü keser.